نویسنده: گری گاتینگ
ترجمه: فرهاد قربانزاده
یادداشت مترجم: مقاله حاضر قسمتهایی از کتاب گری گاتینگ تحت عنوان «معرفی مختصری از میشل فوکو» است. «دیرینه شناسی خرد علمی در اندیشه فوکو: علم و تاریخ خرد»، «لیبرالیسم عملگرایانه و نقد خرد مدرن»، «شک و یقین مذهبی»، « علم و واقعیت»، « فلسفه فرانسه در قرن بیستم» از دیگر آثار این استاد دانشگاه نوتردام است. گاتینگ در این مقاله با برجسته کردن تقابل میان ژان پل سارتر و میشل فوکو، اندیشه مدرن را در برابر پست مدرنیسم به چالش میکشاند. اصطلاح پرسمانی شدن Problematization یکی از ابزارهای مفهومی میشل فوکو برای اندیشهورزی در برابر سارتر و مجادله مدرن است. پرسمانی شدن در نظرگاه فوکو نوعی گفتوگو یا فرآیند انتقادی است که میتوان آن را معادل اسطورهزدایی قرار داد. آنچه پرسمانی شدن را از سایر گونههای نقد متمایز میکند، غایت آن است. در این رویکرد، به جای ستایش از اسطوره «معرفت عام»، معرفت به مثابه یک مسئله، امکان ظهور آرا، نقطهنظرات، پاسخها، راه حلها، امیدها و کنشهای جدید را فراهم میکند. فوکو میگوید: «تنها عنصری که میتوان با استناد به آن «تاریخ نظامهای اندیشه» را توصیف نمود چیزی است که من آن را پرسمان Problematic یا _ به بیان دقیقتر_ پرسمانی شدن مینامم.» فوکو میان اندیشه و مجموعهای از بازنماییها که تحت سیطره الگوهای مشخصی قرار دارند، قائل به تمایز شده و مطالعه در حیطه اندیشه را معادل تحقیق آزادانه قرار میدهد. فوکو در واکاوی تاریخ نظامهای اندیشه به لطف بازی مداوم سوالها و جوابها و نیز شفافسازی متقابل یا به طور مختصر پرسمانی شدن، در صدد کشف راهحلهای متفاوتی است که در برابر مسئلههای واحد ارائه میگردند. به عقیده فوکو پرسمانی شدن نه به مفهوم بازنمایی یک ابژه پیش-زیسته است و نه خلق گفتمان پیرامون ابژهای عاری از وجود، پرسمانی شدن از نظر فوکو مجموعهای از شرایط گفتمانی یا نا-گفتمانی است که عنصری را وارد بازی صدق و کذب میکند و آن را به مثابه ابژه اندیشه میآفریند؛ این ابژه میتواند به شکل معرفت علمی، تحلیل سیاسی یا کنش اخلاقی باشد
«از دید من مسئله اصلی این نیست که همه چیز بد است، بلکه معتقدم همهچیز خطرناک است.» میشل فوکو
+ نوشته شده در پنجشنبه ۷ آذر ۱۳۸۷ ساعت ۹:۳ ب.ظ توسط فرهاد قربان زاده
|